ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα από Τροχαία ατυχήματα (εκτός από τους 32,000 τραυματίες και 2,000 θανόντες) κατά μέσο όρο έχουμε ετήσιο κοινωνικοοικονομικό κόστος 115 δις δραχμές (βλ.Κ.Μαρκάκης, ενημερωτικό δελτίο ΤΕΕ τεύχος 1926/7). Το κόστος αυτό ορίζεται σαν το κόστος αποζημιώσεων θετικών ζημιών (υλικές ζημίες, σωματικές βλάβες) και αποθετικών ζημιών (απώλεια εισοδήματος, ηθική βλάβη κλπ). Ο κοινωνικός αντίκτυπος μιας ζημίας προκύπτει από την απώλεια ανθρώπινου δυναμικού και από το αυξημένο κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Στα ανωτέρω ποσά δεν συνυπολογίζεται η απώλεια ανθρώπινης ζωής, η οποία σαν αγαθό έχει ανεκτίμητη αξία. Το υλικό κόστος:
– είτε αποζημιώνεται από Ασφαλιστική Εταιρεία οπότε αυτή για να καλύψει την αποζημίωση θα πρέπει μακροπρόθεσμα να αυξήσει τα ασφάλιστρα που σημαίνει επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή
– είτε το επιβαρύνονται τα Ασφαλιστικά Ταμεία τα οποία και για να επιβιώσουν θα πρέπει μακροπρόθεσμα να αυξήσουν τις εισφορές προς αυτά που και πάλι σημαίνει επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή.
Η κάθε πρόσθετη επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή επηρεάζει δυσμενώς την Εθνική Οικονομία. Ο περιορισμός των Τροχαίων Ατυχημάτων εκτός από τον περιορισμό στην απώλεια ανθρώπινης ζωής έχει και μακροπρόθεσμη Εθνική σημασία.
Η απόδοση ευθύνης σε εκείνον που πραγματικά την φέρει:
– κατανέμει το κόστος στους πραγματικά υπευθύνους
– παραδειγματίζει και νουθετεί
– συμβάλλει στην δημιουργία ενός κράτους δικαίου και δημοκρατικού
ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΤΡΟΠΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ
Μετά από έκκληση της Τροχαίας και της Ελληνικής Αστυνομίας για μια ειλικρινή συνεργασία με πολίτες και φορείς αλλά και λόγω της μακράς μας εμπειρίας στις έρευνες Τροχαίων Ατυχημάτων, αποφασίσαμε ότι έπρεπε να παρέμβουμε με το παρόν άρθρο για να αναδείξουμε έναν ακόμη καθοριστικό παράγοντα που εάν ελεγχθεί σωστά και σε βάθος θα συντελέσει στο να αποδίδονται “τα του Καίσαρος τω Καίσαρι” με μακροπρόθεσμο στόχο την μείωση των Τροχαίων ατυχημάτων. Ο παράγοντας αυτός είναι η ορθή σύνταξη του εντύπου ΕΚΘΕΣΗ ΑΥΤΟΨΙΑΣ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ (υπόδειγμα ΤΡ14 τυπογραφείου της Αστυνομίας).
Το έντυπο ΤΡ14 συμπληρώνεται σήμερα από αρμόδιο βαθμοφόρο της Τροχαίας μετά συνήθως από ένα τροχαίο ατύχημα στο οποίο υπάρχουν τραυματισμοί ή θάνατοι. Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι ο προανακριτικός υπάλληλος έχει τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να είναι ακριβής η αυτοψία, δεδομένου ότι η εκπαίδευση με το αντικείμενο είναι ελλιπής έως ανύπαρκτη.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλές φορές τα Ελληνικά Δικαστήρια να εκδίδουν εσφαλμένη απόφαση αφού η κρίση τους είναι στηριγμένη σε ελλιπή στοιχεία. Εκ των πραγμάτων βεβαίως είναι υποχρεωμένα να δεχθούν ως γνήσια την έκθεση αυτοψίας της Τροχαίας η οποία φέρει τον χαρακτηρισμό του Δημοσίου εγγράφου και μόνο ως πλαστή προσβάλλεται. Υπάρχουν όμως φωτεινά παραδείγματα Δικαστών οι οποίοι δέχονται (με τεκμηριωμένη τεχνική αντέκθεση) ότι η έκθεση αυτοψίας της Τροχαίας δεν αποδίδει τα πραγματικά δεδομένα του συμβάντος.
Κάθε φορά όμως που αμφισβητείται και δεν λαμβάνεται υπ’όψη η έκθεση αυτοψίας και σχεδιάγραμμα της Τροχαίας, δίδεται ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία της Τροχαίας και των θεσμών.
Οι καταθέσεις των αυτόπτων μαρτύρων και των άμεσα εμπλεκομένων σε κάποιο τροχαίο ατύχημα δεν πρέπει να είναι οι μοναδικές αποδείξεις που θα χρησιμοποιούνται για την σύνταξη της έκθεσης αυτοψίας της Τροχαίας. Αντίθετα κάθε κατάθεση εμπλεκόμενου ή όχι σε Τροχαίο ατύχημα πρέπει να ελέγχεται με βάση τα ακλόνητα τεχνικά στοιχεία της επιτόπιας αυτοψίας.
Σύμφωνα με τον κο Σπ.Γεωργούση συνταγματάρχη χωροφυλακής εα : “Κάποιος Βέλγος ο οποίος εξέτασε 455 περιπτώσεις ανακρίσεως τροχαίων ατυχημάτων διαπίστωσε ότι στις 92% των περιπτώσεων, οι μάρτυρες που ήταν κάτοχοι και οδηγοί αυτοκινήτων έδωσαν δίκαιο στον οδηγό του εμπλακέντος οχήματος ενώ 99% των μαρτύρων που δεν ήταν κάτοχοι και οδηγοί αυτοκινήτων, τάχθηκαν με το μέρος του πεζού.Η αστυνομία των Βρυξελλών οργάνωσε κειονικό τροχαίο ατύχημα σε μία κεντρική πλατεία το οποίο και φωτογράφησαν αστυνομικά όργανα που ευρίσκοντο σε γύρω στέγες οικιών. Αποτέλεσμα : 26 άτομα που είχαν στραμμένα τα νώτα τους στο σημείο όπου έγινε η σύγκρουση δήλωσαν ότι είχαν παραστεί μάρτυρες σε όλες τις φάσεις του. Από αυτούς 20 ήταν πεζοί και κατέθεσαν υπέρ του κατηγορούμενου πεζού οι δε άλλοι ήταν κάτοχοι και οδηγοί οχήματος και κατέθεσαν υπέρ του οδηγού. Που μπορεί να βρει κανείς τέτοια αλληλεγγύη τάξεων ?”
Η σύνταξη της έκθεσης και του σχεδιαγράμματος αυτοψίας καθώς και τα κάθε είδους συμπεράσματα πρέπει να βασίζονται σε πραγματικά τεχνικά και αδιαμφισβήτητα δεδομένα. Η μελέτη των τεχνικών καταγραφών και ο συνδυασμός αυτών αποτελεί εργασία επιστημονικού κύρους αφού βασίζεται και σε βαθιά γνώση των νόμων της φυσικής και της μηχανικής.
Υπάρχουν αποφασιστικά ερωτηματικά τεχνικής φύσεως τα οποία τίθενται σε κάθε έρευνα τροχαίου ατυχήματος. Οι απαντήσεις σήμερα δίδονται από τον αρμόδιο βαθμοφόρο της Τροχαίας που έχει αναλάβει την σύνταξη της έκθεσης ΑΥΤΟΨΙΑΣ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ. Μερικά από τα ερωτηματικά είναι:
– Γιατί να προκύπτει η ταχύτητα οχήματος πριν και κατά την σύγκρουση μόνο από τα ίχνη πεδήσεως επί του οδοστρώματος ? Και εάν το όχημα είχε ABS τι γίνεται?
– Γιατί δεν χρησιμοποιήθηκαν ειδικά προγράμματα ηλεκτρονικού υπολογιστή για τον προσδιορισμό της ταχύτητας των οχημάτων που ενεπλάκησαν με βάση την παραμόρφωση του αμαξώματος ?
– Ελέγχθηκε η απότομη ρήξη ελαστικού τροχού, έγινε έλεγχος και μέτρηση του πάχους πέλματος όλων των ελαστικών των οχημάτων? Συντάχθηκε σχετικός πίνακας ευρημάτων μετά από έλεγχο των ελαστικών του οχήματος ?
– Το 90% περίπου των εκθέσεων αυτοψίας της Τροχαίας αναγράφει ως συντελεστή τριβής τον 0.70 για όλους τους Ελληνικού δρόμους. Γιατί δεν ανεγράφη 0.6 ή 0.5 ? Γιατί δεν συντάχθηκε το Δελτίο Ιχνών Τροχοπεδήσεως Οδικού Τροχαίου Ατυχήματος όπου προβλέπεται δοκιμαστική τροχοπέδηση ?
– Ελήφθησαν φωτογραφίες αμέσως μετά το συμβάν ?
– Εγινε έλεγχος του οδοστρώματος για την πρόσφυση του οχήματος ?
– Εγινε έλεγχος του συστήματος ενεργοποίησης του αερόσακου ? Μήπως δεν λειτούργησε η θρυαλίτιδα ενεργοποίησης αφού ήταν ελαττωματική ?
– Εγινε έλεγχος εάν τα φώτα του οχήματος/φλας ήταν αναμμένα πριν το συμβάν ? Συντάχθηκε σχετικός πίνακας ευρημάτων μετά από έλεγχο των λαμπτήρων του οχήματος ?
– Καταγράφηκε ο τύπος των λαμπτήρων των οχημάτων ώστε να διαπιστωθεί η απόσταση που φωτίζουν τα φώτα πορείας και οι προβολείς ?
– Εγινε έλεγχος του καθαρού και του μεταφερόμενου (μικτού) βάρους του φορτηγού και διασταύρωση με τα επιτρεπόμενα βάρη σύμφωνα με την άδεια κυκλοφορίας ?
– Εγινε έλεγχος της άδειας ρυμούλκησης και διασταύρωση με τα τεχνικά στοιχεία του ρυμουλκούμενου (βάρος, άξονες, διαστάσεις κλπ) ?
– Εγινε σωστά ο έλεγχος του δίσκου ταχογράφου και του ιδίου του ταχογράφου ?
– Εγινε έλεγχος της καταλληλότητας πρόσδεσης του φορτίου στην πλατφόρμα του φορτηγού ?
– Εγινε έλεγχος του φορτίου και διασταύρωση με τις απαιτούμενες άδειες βάσει σύμβασης ADR για επικίνδυνα φορτία ?
– Εγινε συνταύτιση των σημείων τραυματισμού των επιβαινόντων με την υποτιθέμενη κίνηση του οχήματος κατά την σύγκρουση ? (τραυματισμοί δεξιά, σημείο σύγκρουσης οχήματος αριστερά).
– Ελέγχθηκε βάσει ταχύτητας, χρόνου αντίδρασης και χρόνου απόκρισης φρένων η μη τήρηση αποστάσεως ασφαλείας ?
– Ελέγχθηκε η επικίνδυνη στάθμευση τρίτων ή τα κλαδιά δένδρων που απέκρυπταν την ορατότητα ή τον φωτεινό σηματοδότη ή την πινακίδα STOP ?
– Ελέγχθηκε εάν το παρμπρίζ ήταν βρώμικο ή δεν υπήρχαν καθρέπτες για οπίσθιο έλεγχο ?
– Ελέγχθηκε η ορθή αποφευκτική ενέργεια δηλ. το φρενάρισμα, η επιτάχυνση, η στροφή τιμονιού, ο υποβιβασμός ταχύτητας, η κίνηση προς το άκρο της οδού ή η χρήση ηχητικών οργάνων ? Αναγράφηκε ποια έπρεπε να είναι η ορθή αποφευκτική ενέργεια και γιατί ?
– Ελέγχθηκε η εσφαλμένη αποφευκτική ενέργεια δηλ. η πίεση πεντάλ γκαζιού αντί του φρένου από σύγχυση ή από αυτοπεποίθηση, το γλίστρημα του ποδιού από το πεντάλ φρένου εξαιτίας ύπαρξης ολισθηράς ουσίας (λάδια κλπ) ?
– Ελέγχθηκε η όραση του οδηγού, η ακοή, η αρτιμέλεια, η λειτουργικότητα των άκρων του, η εξάντληση, η νοητική κατάστασή του, η υπερκόπωση ή κάποια κρίση του (πχ επιληψία, κατάθλιψη, έμφραγμα κλπ) ?
– Ελέγχθηκε η απότομη ρήξη τροχού, η παράλειψη καλής επισκευής ή εξοπλισμού του αυτοκινήτου με όργανα ασφάλειας, η καλή λειτουργία του συστήματος διεύθυνσης και των φρένων ?
– Ελέγχθηκε εάν είναι σωστά κατασκευασμένο το οδόστρωμα ? Ελέγχθηκε η ποιότητα του οδοστρώματος και η κλίση του ?
– Κατεγράφησαν οι τοπικές λακκούβες ή οι λάθος διαγραμμίσεις του οδοστρώματος, η κατάσταση των ερεισμάτων της οδού (έλλειψη ή διάβρωση από βροχή), οι εδαφικές εξάρσεις που περιορίζουν την ορατότητα ειδικά μετά από στροφή, οι εγκάρσιες τομές, οι κοιλότητες, οι ανωμαλίες επιφανείας οδού (σαμαράκια), οι πέτρες, τα οικοδομικά υλικά, άλλα εμπόδια ή οι στενώσεις της οδού ?
– Σημειώθηκαν οι απότομες στροφές που δεν είχαν προειδοποιητική πινακίδα, η γέφυρα χωρίς οριοδείκτες, η βλάβη φωτεινών σηματοδοτών προ ατυχήματος, η έλλειψη φωτισμού οδών, η έλλειψη προειδοποιητικών πινακίδων για επικίνδυνες θέσεις, το σκότος, η ομίχλη ή η κονιορτός ?
– Σημειώθηκε η ολισθηρότητα του οδοστρώματος συνεπεία βροχής, χιόνος, πάγου, λάσπης, στρώματος χαλικιών, υγράς ασβέστου, μούστου, ελαίων, χημικών κλπ ?
Σύμφωνα με τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η καταγραφή των στοιχείων στο έντυπο ΤΡ14 όπως γίνεται σήμερα δεν αποδίδει απόλυτα την πραγματικότητα.
Η έκθεση αυτοψίας μαζί με τις καταθέσεις εμπλεκομένων και μαρτύρων, μετά την περαίωσή της από το τοπικό τμήμα Τροχαίας και χωρίς άλλη επεξεργασία/έλεγχο των τεχνικών δεδομένων και παραδοχών, διαβιβάζεται στην Εισαγγελία για περαιτέρω ενέργειες. Λείπει από την διαδικασία ένα ακόμη στάδιο μεταξύ Τροχαίας και Εισαγγελίας κατά το οποίο θα εξετάζεται η έκθεση από άτομα που έχουν την ειδική τεχνογνωσία, θα εξάγονται συμπεράσματα και μετά ο φάκελος θα διαβιβάζεται στην Εισαγγελία.
Αναρωτιόμαστε με ποιό σκεπτικό η Εισαγγελία δέχεται επίσημα έγγραφα που περιέχουν καταγραφές τεχνικώή έκθεση που συντάχθηκε από άτομο που δεν είναι Ιατροδικαστής ? Γιατί το Τεχνικό ν δεδομένων (όπως αυτά της Τροχαίας), τα οποία λήφθηκαν από άτομα χωρίς επιστημονική Τεχνική κατάρτιση. Θα δεχόταν η Εισαγγελία το ίδιο εύκολα και μία Ιατροδικαστική έκθεση που συντάχθηκε απο άτομο που δεν είναι ιατροδικαστής?
Γιατί το Τεχνικί Επιμελητήριο Ελλάδος σιωπά και δέχεται αυτή την υποβάθμιση και μηδενισμό του ρόλου του και των μελών του ? Μήπως και εδώ υπάρχει ο προσφιλής δάκτυλος των “διαπλεκομένων” ?
Γιατί το Υπουργείο Δικαιοσύνης και οι Δικηγορικοί Σύλλογοι σιωπούν διαιωνίζοντας έτσι τον παραλογισμό ? Μήπως και εδώ υπάρχει ο προσφιλής δάκτυλος των “διαπλεκομένων” ?
ΛΥΣΕΙΣ ME ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Οι λύσεις που προτείνουμε και που μπορούν άμεσα να έχουν εφαρμογή είναι :
– η εντολή από το Υπουργείο Δημοσίας Τάξης προς όλα τα Αστυνομικά τμήματα να μην ενεργούν “συναισθηματικά” αλλά να εφαρμόζουν τον νόμο προς κάθε κατεύθυνση.
– η διαρκής εκπαίδευση των βαθμοφόρων της Τροχαίας που αναλαμβάνουν έρευνες Τροχαίων ατυχημάτων
– η δημιουργία στην Τροχαία ενός τμήματος αξιολόγησης της αυτοψίας Τροχαίου ατυχήματος πριν την υποβολή του φακέλου στην Εισαγγελία
– η πρόσληψη μονίμων διπλωματούχων Μηχανικών στην Τροχαία
– η εξέταση του θέματος από την Ενωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και τους Δικηγορικούς Συλλόγους
Μεσοπρόθεσμα (χωρίς να εξαντλούμε το θέμα) είναι αναγκαία :
– η δημιουργία ανεξάρτητης και αξιόπιστης Τεχνικής Υπηρεσίας Ελέγχου της Τροχαίας η οποία θα μπορεί να ελέγχει και να αποφαίνεται για Τεχνικά θέματα της αρμοδιότητός της.
– η εκπαίδευση/πρόσληψη ειδικευμένων Δικαστών στα Τροχαία ατυχήματα – η χρήση διπλωματούχων Μηχανικών στην έδρα των δικαστηρίων
– η δημιουργία Σώματος Ειδικών Πραγματογνωμόνων Τροχαίων Ατυχημάτων
– η δημιουργία επίσημου φορέα πιστοποίησης ανεξάρτητων πραγματογνωμόνων
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Για την λύση των υπαρκτών προβλημάτων που τίθενται με το παρόν άρθρο το μόνο που χρειάζεται είναι βούληση αφού “όταν υπάρχει η βούληση υπάρχει και ο τρόπος” ή πολύ απλά “δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω”.
Η οργάνωση της αυτοψίας Τροχαίου ατυχήματος έχει εξελιχθεί σε επιστημονικό επίπεδο εδώ και πολλά χρόνια στις ΗΠΑ και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η μετάδοση του φωτός της οργάνωσης από τις χώρες αυτές προς την δικιά μας είναι ανάγκη ζωής για την Τροχαία της χώρας μας. Στις χώρες αυτές πρέπει άμεσα να εκπαιδευτεί μια επιτελική ομάδα επίλεκτων βαθμοφόρων της Τροχαίας οι οποίοι θα μεταλαμπαδεύσουν την γνώση τους στα υπόλοιπα στελέχη της Τροχαίας. Αφού η γνώση και η οργάνωσή της υπάρχει, το μόνο που χρειάζεται είναι να απλώσει κανείς το χέρι για να την πάρει.